Thách thức đào tạo nguồn lực với nền giáo dục

Mới đây, Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) và Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) hợp tác nghiên cứu và đưa ra dự báo, tới năm 2025, việc gia nhập AEC sẽ mang lại cơ hội tăng trưởng kinh tế và tạo ra hàng triệu việc làm mới cho Việt Nam. Theo đó, tăng trưởng việc làm dự kiến đạt khoảng 10,5%/năm. Tuy nhiên, ông Y.Ura-mô-tô, Phó Tổng Giám đốc và Giám đốc khu vực châu Á – Thái Bình Dương của ILO cũng đưa ra cảnh báo: Tuy nhu cầu việc làm tay nghề trung bình sẽ tăng nhanh ở mức 28%, nhưng những cơ hội đó không dành cho lao động thiếu kỹ năng và kinh nghiệm.Cảnh báo của ông Ura-mô-tô rất đáng chú ý khi nước ta chỉ có chưa đầy 50% số người trong độ tuổi lao động có chuyên môn kỹ thuật. Trong số đó, có tới 15,6 triệu người là công nhân, nhưng không có chứng chỉ hoặc bằng cấp. Số công nhân có chứng chỉ và bằng cấp chỉ chiếm 18,4%. Ấy là chưa kể tới chất lượng đào tạo, dạy hoc truc tuyen của những người đã có chứng chỉ, bằng cấp nhưng không biết có đáp ứng nhu cầu sử dụng hay không. Ở góc độ của mình, ông G.Gi-ra-ki, Giám đốc văn phòng ILO tại Việt Nam, cũng quan ngại: “Việt Nam có cơ hội từ nguồn lao động trẻ và dồi dào, nhưng đáng tiếc trình độ kỹ năng và chuyên môn thấp khiến cho người lao động khó nắm bắt cơ hội này”.Đó là cách nhìn nhận của các tổ chức quốc tế. Nhưng soi lại thực tế trong nước, cũng không khỏi e ngại. Nhìn rộng ra, câu chuyện AEC sẽ tác động không chỉ với tám ngành nói trên. Theo lộ trình, sẽ còn nhiều ngành nữa được nới lỏng các rào cản di chuyển lao động trong khối. Những lao động từ các ngành này cho dù đã tốt nghiệp đại học, cao đẳng nhưng nếu muốn dịch chuyển sang nước khác làm việc, thậm chí là tham gia tuyển dụng vào các doanh nghiệp ngay trên thị trường lao động nội địa, sẽ phải tham gia kiểm tra trình độ và cấp chứng chỉ được các nước trong AEC thừa nhận, thông qua Hội đồng cấp chứng chỉ quốc gia. Nhưng dường như, đến lúc này, ngoài ngành du lịch có nhúc nhích, những ngành khác hầu như chưa có sự chuẩn bị gì cho người lao động và bản thân người lao động cũng chưa biết mình cần làm những gì để có được các chứng nhận trình độ chung trong AEC.

Như vậy, làm cách nào để cải thiện kỹ năng làm việc và trình độ ngoại ngữ của người lao động là câu hỏi đặt ra bấy lâu nhưng thực chất chưa cải thiện được là bao.

Đã có nhiều giải pháp được đưa ra, ở tầm vĩ mô đó là việc ban hành Luật Giáo dục nghề nghiệp và hợp nhất hệ thống giáo dục nghề nghiệp vốn đang bị chia rẽ quản lý bởi hai Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội và Bộ Giáo dục và Đào tạo. Sau đó là việc áp dụng các Bộ Tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia được xây dựng cụ thể cho từng công việc để đào tạo người lao động, kiểm soát đầu ra của đào tạo để cấp văn bằng chứng chỉ. Người lao động có những văn bằng chứng chỉ này sẽ đáp ứng được các tiêu chuẩn để được thừa nhận chung trong AEC.

Kể từ năm 2015, câu chuyện về nhân lực và việc làm sẽ có thêm sức nóng từ những sống còn trong cuộc cạnh tranh với những lao động của các nước khác trong cùng khu vực. Nếu như những nỗ lực vĩ mô được triển khai bằng sự vào cuộc mạnh mẽ của các cơ quan quản lý đi cùng ý thức từ chính người lao động, tin rằng, lao động Việt Nam có thể vươn lên vị trí cao hơn trong bảng đánh giá năng lực của khu vực. Bởi ngay cả một số doanh nghiệp tìm kiếm nguồn lao động giá rẻ, khi đầu tư vào thị trường Việt Nam, cũng đã thừa nhận năng lực, sự thông minh nhanh nhạy của người lao động Việt Nam. Chúng ta cũng giành hàng loạt giải thưởng lớn quốc tế ở những hội thi tay nghề… Sẽ không phải là những con số tăng trưởng trên giấy, nếu cùng với năm mới đến, những nỗ lực được khai thông.

Xem thêm: đề thi đại học môn toán khối a năm 2015